Alles heeft zijn ritme in ons lichaam en de biologisch klok
smeedt al die ritmes aaneen.
Psychofysiologen en chronobiologen bestuderen de menselijke
ritmes en de gevolgen daarvan. Onze lichaamstemperatuur en de hoeveelheid
stresshormonen in ons bloed zijn vlak na middernacht meestal op hun laagste
punt, zodat we minder alert zijn. Ons lichaam produceert ondertussen volop
melatonine, wat ons extra slaperig maakt. Als gevolg daarvan maken mensen ’s
nachts meer fouten dan overdag. Op 28 april 1986 om 01.30 uur ‘s nachts
voerden werknemers van de kerncentrale in Tsjernobyl een veiligheidstest uit.
Nadat zij een technische storing hadden veroorzaakt, maakten zij nog een aantal
fouten en dat had de grootste kernramp in de geschiedenis tot gevolg. Sporters
presteren ’s middags 5 % beter dan andere dagdelen, de meeste hartaanvallen
vinden plaats in de ochtend en de meeste zelfmoorden vinden plaats in de late
ochtend en de vroege middag. Onze biologische klok regelt onze lichaamprocessen
en heeft een enorme invloed op ons leven: wanneer we ons fit en energiek voelen,
of we verstandige beslissingen nemen en of we ons kunnen concentreren op wat we
doen. We hebben korte ritmes zoals onze hartslag en ademhaling, langere ritmes
zoals de bloedsomloop en 24-uursritmes, circadiane ritmes genoemd en vrouwen
hebben een maandelijkse menstruatiecyclus. We hebben circadiane ritmes in
stressgevoeligheid, concentratie, eetlust, lichaamtemperatuur,
hormoonafscheiding, stofwisseling, toiletbezoek en hoe gevoelig we zijn voor
medicijnen.
Als we
een regelmatig leefpatroon hebben, begint onze lichaamstemperatuur een paar uur
voor ons slapen gaan al te dalen. De temperatuur schommelt in een etmaal tussen
de 36,5o en de 37,5o C met de laagste temperatuur tijdens
een diepe slaap. Zo besparen we energie tijdens het slapen. In de loop van de
avond begint de productie van het slaaphormoon melatonine op gang te komen.
Vervolgens vertraagt de spijsvertering. In de eerste helft van de (diepe) slaap
pieken de groeihormonen en stimuleren de aanmaak van eiwitten. Overdag worden in
ons lichaam eiwitten afgebroken, onder meer door het stresshormoon cortisol.
Tijdens een diepe slaap bereikt het cortisolniveau zijn laagste waarde. Vanaf
ongeveer 05.00 uur ’s morgens gaat de lichaamstemperatuur weer stijgen. Om
ongeveer 06.00 uur ’s morgens gaan ook de bloeddruk en het cortisolniveau weer
stijgen. Door het daglicht stopt de melatonineproductie. Ook de afscheiding van
afvalstoffen komt tegen de ochtend weer op gang. Het korte termijngeheugen is
het beste als we net wakker zijn. In de late ochtend zijn we het meest alert, in
de vroege middag is onze coördinatie maximaal, rond 16.00 uur hebben we de
snelste reactietijd en rond 17.00 uur is onze spierkracht maximaal en ons hart-
en vaatstelsel het efficiëntst. Bij ochtendmensen is begint dit schema iets
vroeger en bij avondmensen komt het later op gang. Ochtendmensen zijn het in de
ochtend sneller eens met argumenten en zijn ’s avonds eerder geneigd ze te
verwerpen. Avondmensen zijn juist ’s avonds ontvankelijker voor argumenten.
Uit een onderzoek blijkt dat we ongeveer 1 à 2 uur tijdsverschuiving per dag
aankunnen. De maandagochtendblues wordt vaak veroorzaakt door de
tijdverschuiving in het weekend.
Klik bovenin op “Test” als je wilt nagaan of je
een ochtendmens of een avondmens bent.
Bioritme:
een orkest van klokken
Als we
een regelmatig leefpatroon hebben, begint onze lichaamstemperatuur een paar uur
voor ons slapen gaan al te dalen. De temperatuur schommelt in een etmaal tussen
de 36,5o en de 37,5o C met de laagste temperatuur tijdens
een diepe slaap. Zo besparen we energie tijdens het slapen. In de loop van de
avond begint de productie van het slaaphormoon melatonine op gang te komen.
Vervolgens vertraagt de spijsvertering. In de eerste helft van de (diepe) slaap
pieken de groeihormonen en stimuleren de aanmaak van eiwitten. Overdag worden in
ons lichaam eiwitten afgebroken, onder meer door het stresshormoon cortisol.
Tijdens een diepe slaap bereikt het cortisolniveau zijn laagste waarde. Vanaf
ongeveer 05.00 uur ’s morgens gaat de lichaamstemperatuur weer stijgen. Om
ongeveer 06.00 uur ’s morgens gaan ook de bloeddruk en het cortisolniveau weer
stijgen. Door het daglicht stopt de melatonineproductie. Ook de afscheiding van
afvalstoffen komt tegen de ochtend weer op gang. Het korte termijngeheugen is
het beste als we net wakker zijn. In de late ochtend zijn we het meest alert, in
de vroege middag is onze coördinatie maximaal, rond 16.00 uur hebben we de
snelste reactietijd en rond 17.00 uur is onze spierkracht maximaal en ons hart-
en vaatstelsel het efficiëntst. Bij ochtendmensen is begint dit schema iets
vroeger en bij avondmensen komt het later op gang. Ochtendmensen zijn het in de
ochtend sneller eens met argumenten en zijn ’s avonds eerder geneigd ze te
verwerpen. Avondmensen zijn juist ’s avonds ontvankelijker voor argumenten.
Uit een onderzoek blijkt dat we ongeveer 1 à 2 uur tijdsverschuiving per dag
aankunnen. De maandagochtendblues wordt vaak veroorzaakt door de
tijdverschuiving in het weekend.